Ο Φυσικός Νόμος του Κάρμα – Της Δράσης και της Αντίδρασης των Πράξεών μας

Ο Φυσικός Νόμος του Κάρμα – Της Δράσης και της Αντίδρασης των Πράξεών μας

Η

διδασκαλία του κάρμα αφορά τον ηθικό νόμο σχετικά με τις εκούσιες πράξεις μας και τα αποτελέσματά τους, καθώς και τον μηχανισμό με τον οποίο είτε δημιουργούμε έναν κόσμο οδύνης για τον εαυτό μας και τους άλλους είτε μειώνουμε την οδύνη και οδηγούμαστε στην απελευθέρωση και τη Φώτιση.

Η λέξη κάρμα έχει εισέλθει στο καθημερινό λεξιλόγιο πολλών Δυτικών. Συχνά όμως η έννοιά της παρεξηγείται, καθώς εκλαμβάνεται ως απόκρυφη, μυστήρια, μεταφυσική δύναμη, ή ως αναπόφευκτη μοίρα.

Το κάρμα (η πράξη), σύμφωνα με τη διδασκαλία του Βούδα, δεν είναι στην πραγματικότητα τίποτε άλλο παρά η δική μας πρόθεση, βούληση ή θέληση (cetanā) που εκφράζεται μέσα από μια συγκεκριμένη πράξη. Συνεπώς, δεν έχει τη μυστήρια έννοια που απέκτησε σε μεταγενέστερη εποχή.

Το κάρμα (karma) ή κάμμα (kamma) είναι ινδική λέξη και σημαίνει «πράξη», «δράση», «έργο». Προέρχεται από τη ρηματική ρίζα kara που σημαίνει «κάνω, πράττω, ενεργώ, δρω». Στα ελληνικά έχουμε και τις λέξεις «κάμνω, κάμει, έκαμα, καμωμένος, κάμωμα, καμώματα», πιθανόν ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής προέλευσης από την ινδική λέξη kamma ή karma, οι οποίες έχουν την έννοια της «καμωμένης πράξης».

Ουσιαστικά, το κάρμα υποδηλώνει τις καλές και τις φαύλες προθέσεις μας (kusala-, akusala-cetanā). Αυτές οι προθέσεις εκδηλώνονται ως καλές ή φαύλες πράξεις που εκφράζονται με το σώμα, την ομιλία και τον νου. Με τη σειρά τους, οι πράξεις μας επιφέρουν αποτελέσματα που λέγονται κάρμα-βιπάκα (karma–vipāka), δηλαδή αποτέλεσμα, συνέπεια, καρπός των πράξεων, ωρίμανση των πράξεων. Συνήθως η λέξη κάρμα χρησιμοποιείται από τους απλούς ανθρώπους τόσο για τις πράξεις όσο και για τα αποτελέσματα, κάτι το οποίο δεν είναι ακριβές.

Αυτά καθαυτά, το κάρμα (η πράξη) και τα αποτελέσματά του (κάρμα–βιπάκα) ακολουθούν τον φυσικό νόμο της αιτίας και του αποτελέσματος, τον φυσικό νόμο της δράσης και της αντίδρασης. Και δεν υπάρχει κανένας δάσκαλος στον κόσμο που να έχει διδάξει αυτόν τον νόμο τόσο λεπτομερώς και με σαφήνεια όσο ο Βούδας. Όπως είπε και ο Μαχάτμα Γκάντι: «Αν υπήρχε κάποιος δάσκαλος στον κόσμο που επέμενε στον αμείλικτο νόμο της αιτίας και του αποτελέσματος, ήταν ο Βούδας Γκόταμα». (Young India, ed. 1927)

Ο φυσικός νόμος της αιτίας και του αποτελέσματος, της δράσης και της αντίδρασης

Ένα από τα αξιώματα της επιστήμης είναι ότι το σύμπαν κυβερνάται από θεμελιώδεις φυσικούς νόμους, οι οποίοι λειτουργούν όσο είναι ενεργές οι δυνάμεις ή οι ενέργειες της φύσης.

Οι φυσικοί νόμοι ανακαλύπτονται μέσω παρατηρήσεων και κατανοούνται από συγκεκριμένα γεγονότα. Σε όλες τις περιπτώσεις βασίζονται άμεσα ή έμμεσα σε εμπειρικά αποδεικτικά στοιχεία. Είναι γενικά κατανοητό ότι αντικατοπτρίζουν αιτιώδεις σχέσεις που είναι οι θεμελιώδεις αρχές για την πραγματικότητα των φαινομένων και αυτοί οι νόμοι μάλλον ανακαλύπτονται παρά εφευρίσκονται. Οι λέξεις «τύχη» και «σύμπτωση» δεν έχουν θέση στο λεξιλόγιο ενός επιστήμονα ή ενός ανθρώπου που χρησιμοποιεί τη μεθοδική και συστηματική παρατήρηση των φαινομένων. Όπως δήλωσε ο γάλλος φιλόσοφος Βολταίρος: «Λέξεις όπως τύχη, τυχαίο και σύμπτωση εφευρέθηκαν για να εκφράσουν γνωστά αποτελέσματα άγνωστων αιτιών».

Εδώ μπορούμε να προσθέσουμε κι άλλες λέξεις που εφευρέθηκαν για τις άγνωστες αιτίες, όπως μοίρα, κισμέτ, Θεία Θέληση, Θεού θέλοντος, Θεία Χάρη κ.λπ. Δηλαδή μια ανώτερη, αόρατη, αθέατη, μυστήρια, μυστηριώδης, ανεξήγητη δύναμη που θεωρείται υπεύθυνη για ό,τι συμβαίνει σε κάθε άνθρωπο—για την ευτυχία ή τη δυστυχία του—καθώς και ό,τι αυτή η δύναμη έχει ορίσει για κάθε άνθρωπο, δηλαδή το πεπρωμένο του.

Τέτοιες αντιλήψεις αναπτύχθηκαν από πρωτόγονους, απλοϊκούς, ευκολόπιστους ανθρώπους και επικρατούν ακόμη και σήμερα. Δεν βασίζονται σε παρατηρήσεις και πειράματα ή σε εμπειρικά αποδεικτικά στοιχεία. Τουναντίον, ολόκληρη η ιστορία της επιστήμης είναι η σταδιακή συνειδητοποίηση ότι τα γεγονότα δεν συμβαίνουν με αυθαίρετο, τυχαίο τρόπο, χωρίς συγκεκριμένες αιτίες και αποτελέσματα, αλλά αντικατοπτρίζουν μια συγκεκριμένη υποκείμενη τάξη. Βάσει αυτού του συγκεκριμένου νόμου, κάθε αποτέλεσμα έχει μια αιτία ή μια αλυσίδα αιτιών και συμβαίνει σύμφωνα με καθορισμένη τάξη.

Όλα τα πράγματα είναι μια σειρά αιτιών και αποτελεσμάτων. Πρόκειται για μια συνέχεια όπου όλα συνδέονται και συσχετίζονται.

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο σε pdf κάνοντας κλικ εδώ