Ο Ιστορικός Βούδας

Σιντχάτχα Γκόταμα, γνωστός ως Βούδας Σακυαμούνι

Ο όρος «Ιστορικός Βούδας» αναφέρεται στον Βούδα Σιντχάτχα Γκόταμα (Siddhattha Gotama ή Siddhārtha Gautama στα σανσκριτικά) ή αλλιώς στον Σοφό Βούδα από το σόι των Σάκυα (Sakyamuni Buddha), τον ιδρυτή του Βουδισμού. Γεννήθηκε στη Βόρεια Ινδία τον 6ο αιώνα π.Χ., περίπου πριν από 2.560 χρόνια, και η αυθεντική Διδασκαλία του συνεχίζεται μέχρι σήμερα, κυρίως μέσα από τον Βουδισμό Τεραβάδα.

Ο όρος «ιστορικός» απομυθοποιεί το πρόσωπο του μεγάλου σοφού και εξαιρεί οποιαδήποτε αναφορά σε μυθολογικούς και μη ιστορικούς Βούδες που αναφέρονται συνήθως σε μεταγενέστερες βουδιστικές σχολές, όπως Μαχαγιάνα και Βατζραγιάνα, ή ακόμα και σε ινδουιστικές σχολές που θεωρούν τον Βούδα Γκόταμα ενσάρκωση του θεού Βίσνου.

Το προσωπικό όνομα του ιστορικού Βούδα ήταν Σιντχάτχα και το οικογενειακό του Γκόταμα, ενώ ο ακριβής τόπος γέννησής του είναι το Λούμπινι (Lumbini), ένα χωριό στη χώρα των Σάκυα,[1] κοντά στη βασιλική πόλη Καπιλαβάτχου (Kapila-vatthu), που σήμερα βρίσκεται ακριβώς στα νότια σύνορα του Νεπάλ, κοντά στα χιονοσκεπή Ιμαλάια. Μητέρα του Σιντχάτχα ήταν η βασίλισσα Μαχά Μάγια (Mahā Māyā) και πατέρας του ο Σουντόντανα (Suddhodana),[2] ένας τοπικός βασιλιάς ή άρχοντας (rāja) από το σόι των Σάκυα (Sakya), το οποίο είχε το δικό του αυτόνομο κρατίδιο μέσα στο Βασίλειο των Κόσαλα, και ο Σιντχάτχα Γκόταμα θεωρούνταν πρίγκιπας των Σάκυα.

Η ιστορικότητα του Λούμπινι ως τόπου γέννησης του Σιντχάτχα Γκόταμα είναι καλά τεκμηριωμένη από αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα, ιστορικά χρονικά και επιγραφές που παρέχουν αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία για την αυθεντικότητα της αξιομνημόνευτης τοποθεσίας ως εξής:

1. Ο Στύλος του Ασόκα: Ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία είναι ο Στύλος του Ασόκα, που ανεγέρθηκε από τον αυτοκράτορα Ασόκα κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Λούμπινι το 249 π.Χ. Ο Στύλος φέρει μια επιγραφή με τους αρχαίους χαρακτήρες Μπράχμι (Brahmi) και γράφει μεταξύ άλλων τα εξής: «Εδώ γεννήθηκε ο Βούδας, ο σοφός των Σάκυα». Τον μεγαλοπρεπή Στύ-λο μπορεί να δει κάποιος ακόμα και σήμερα. Η αυθεντικότητα και άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων σε αυτόν τον τόπο έχει επιβεβαιωθεί μέσω μιας σειράς ανασκαφών μετά την ανακάλυψη του Στύλου το 1896.
   
   
2. Νέα αρχαιολογικά στοιχεία: Το 2011 έγινε μια εκπληκτική αρχαιολογική ανακάλυψη που μεταθέτει τη γέννηση του Βούδα 300 χρόνια νωρίτερα από ό,τι χρονολογούνταν μέχρι τότε. Έπειτα από τριετή ανασκαφική έρευνα στον χώρο του ναού Μάγια Ντέβι στο Λούμπινι, ο Άγγλος αρχαιολόγος Κόνινγκχαμ (Coningham) και η ομάδα του 40 αρχαιολόγων ανακάλυψαν υπολείμματα που προηγούνται όλων των γνωστών βουδιστικών τόπων κατά τουλάχιστον 300 χρόνια.
   
   Ο αντίκτυπος του έργου του Κόνινγκχαμ είναι πρωτοποριακός από πολλές πλευρές. Πριν από αυτή την ανακάλυψη, είχε θεωρηθεί ότι ο ναός στο Λούμπινι—ένας σημαντικός τόπος προσκυνήματος για μισό δισεκατομμύριο βουδιστών παγκοσμίως—σηματοδοτούσε τη γενέτειρα του Βούδα στον 3ο αιώνα π.Χ. Ωστόσο, η πιο αρχαία ξύλινη και πλίνθινη βουδιστική κατασκευή που ανακαλύφθηκε από τους αρχαιολόγους, μαζί με ένα αρχαίο δέντρο και τις ορυκτοποιημένες ρίζες του, χρονολογήθηκαν με ραδιοάνθρακα στον 6ο αιώνα π.Χ. Αυτή είναι η πρώτη συγκεκριμένη απόδειξη ότι ο Βουδισμός υπήρχε πριν από την εποχή του Ασόκα, ενός Ινδού αυτοκράτορα που ασπάστηκε με ενθουσιασμό τον Βουδισμό τον 3ο αιώνα π.Χ.
   
   Η βουδιστική ιστορία αφηγείται ότι η μητέρα του Βούδα, η Μάγια, ταξίδευε από το σπίτι του συζύγου της στο Καπιλαβάτχου σε αυτό των γονέων της για να γεννήσει. Στα μισά του δρόμου όμως σταμάτησε στο Λούμπινι γιατί ξεκίνησε ο τοκετός και γέννησε τον γιο της, κρατώντας το κλαδί ενός δέντρου. Η ερευνητική ομάδα βρήκε στοιχεία του δέντρου στον αρχαίο ναό κάτω από ένα παχύ στρώμα μιας πλίνθινης κατασκευής. Σύμφωνα με τον Κόνινγκχαμ, κατέστη σαφές ότι ο ναός είχε κατασκευαστεί «απευθείας πάνω στην αρχαία πλίνθινη κατασκευή, ενσωματώνοντάς την ή προστατεύοντάς την».
   
   
3. Αρχαία ερείπια: Οι ανασκαφές στο Λούμπινι έχουν αποκαλύψει τα υπολείμματα αρχαίων βουδιστικών μοναστηριών του 3ου αιώνα π.Χ. έως τον 5ο αιώνα μ.Χ. και τα ερείπια βουδιστικών ιερών ημισφαιρικών μνημείων (στούπα) και κτισμάτων του 3ου αιώνα π.Χ. έως τον 15ο αιώνα μ.Χ. Αυτά τα ευρήματα παρέχουν σημαντικές αποδείξεις για την παρουσία βουδιστικών κέντρων από πολύ πρώιμη περίοδο και υποδηλώνουν ότι το Λούμπινι ήταν σημαντικός τόπος προσκυνήματος και ευλάβειας για αιώνες. Αυτό προφανώς οφείλεται στο γεγονός ότι, όπως αναφέρεται στον Κανόνα Πάλι, ο Βούδας είχε ήδη ορίσει το Λούμπινι ως τόπο προσκυνήματος πριν από τον θάνατό του, προτρέποντας τους μαθητές του να το επισκέπτονται.
   
   
4. Αφηγήσεις Κινέζων προσκυνητών: Τα ταξιδιωτικά απομνημονεύματα των Κινέζων προσκυνητών, Φαξιάν (5ος αιώνας μ.Χ.) και Ξουανζάνγκ (7ος αιώνας μ.Χ.), παρέχουν περαιτέρω στοιχεία για την ιστορικότητα του Λούμπινι. Και οι δύο επισκέφθηκαν το Λούμπινι και κατέγραψαν τις παρατηρήσεις τους, αναφέροντας τον Στύλο του Ασόκα, τα μοναστήρια και άλλα κτίσματα σε αυτόν τον τόπο.
   
   
5. Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο: Το Λούμπινι ορίστηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο το 1997, αναγνωρίζοντας την ιστορική, πολιτιστική και θρησκευτική του σπουδαιότητα και καθιερώνοντας επίσημα το έτος 623 π.Χ. ως χρονολογία  γέννησης του Βούδα.
   

[1] Sn, Nālaka-sutta, σ. 131: «Sakyāna gāme janapade Lumbineyye».
[2]* Ευγενής παραχώρηση του χάρτη: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de, CC BY-SA 3.0 de.
[3] «Hida Budhe jāte Sakyamunī».
[4] https://www.theguardian.com/world/2013/dec/01/buddha-birth-archaeology-nepal-durham: Buddha’s birth 300 years earlier
[5] https://whc.unesco.org/en/list/666
[6] D II, Mahāparinibbāna-sutta, σ. 140
[7] https://whc.unesco.org/en/list/666