Διορατικός Διαλογισμός -

Διορατικός Διαλογισμός

Αρχική Σελίδα » Διαλογισμοί & Μαθήματα » Διορατικός Διαλογισμός

Διορατικός Διαλογισμός (Vipassanā)

Ο διορατικός διαλογισμός διδάχθηκε για πρώτη φορά από τον ιστορικό Βούδα Γκόταμα (Gotama) πριν από 2.500 χρόνια και είναι μοναδικός στο είδος του. Στην πραγματικότητα, ήταν μέσω του διορατικού διαλογισμού που ο ίδιος πέτυχε την Φώτιση και έγινε Βούδας.

Η λέξη που χρησιμοποίησε ο Βούδας για αυτόν τον διαλογισμό είναι «vipassanā», που σημαίνει ειδική, εξειδικευμένη (vi) + όραση, θέα (passana). Στα ελληνικά μεταφράζεται ως «διόραση», που κατά ένα τρόπο σημαίνει «η ικανότητα κάποιου να έχει συνείδηση πραγμάτων που δεν είναι αντιληπτά με τους συνηθισμένους τρόπους».

Και όντως η διόραση (vipassanā) δεν χρησιμοποιεί τους συνήθεις τρόπους διαλογισμού αλλά τη συστηματική και μεθοδική παρατήρηση (anupassanā) των υλικών και νοητικών φαινομένων για τη διείσδυση στην πραγματική τους φύση.

Περιλαμβάνει την άσκηση στην μνήμη, στην ενσυνειδητότητα και στην επίγνωση (sati-sampajañña), που στα αγγλικά ονομάζονται mindfulness, awareness, και που χρησιμοποιούνται για την παρατήρηση και την κατανόηση της παροδικής, ασταθούς, εφήμερης, και πρόσκαιρης φύσης όλων των υλικών και νοητικών φαινομένων, η προσκόλληση στα οποία, δημιουργεί τα δεινά μας, τα άγχη μας και οποιαδήποτε άλλη ταλαιπωρία.

Ουσιαστικά, η θεμελιώδης αρχή του διορατικού διαλογισμού είναι η παρατήρηση της έγερσης (samudaya) και της παρακμής (vaya) του υλικού σώματος, των αισθημάτων, των σκέψειων και των νοητικών αντικειμένων που αποτελούν το σύνολο της ύπαρξης μας.

Η έγερση και η παρακμή είναι το χαρακτηριστικό ενός φαινομένου που είναι παροδικό, προσωρινό, σύντομο, εφήμερο, πρόσκαιρο, στιγμιαίο, φευγαλέο, περαστικό, ασταθές και όχι μόνιμο. Και αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να επιβεβαιωθεί και να επαληθευθεί μέσω του διορατικού διαλογισμού, ότι δηλαδή, επικρατεί και είναι πανταχού παρόν σε όλα τα φαινόμενα του νου και της ύλης. Αυτή η γνώση οδηγεί στην κατανόηση των τριών παγκόσμιων χαρακτηριστικών της ύπαρξης μας:

την παροδικότητα (anicca),
την ταλαιπωρία, την δυστυχία ή τον πόνο (dukkha), και
τον μη εαυτό (anatta).

H λεπτομερής εξήγηση σχετικά με τον διορατικό διαλογισμό απαντάται στην Ομιλία του Βούδα που ονομάζεται «Η Ομιλία περί της Εφαρμογής της Μνήμης» (Satipaṭṭhāna Sutta). Είναι η πλέον μελετημένη και εξασκημένη Ομιλία του Βούδα, η οποία δικαίως ονομάζεται «η Καρδιά του Βουδιστικού Διαλογισμού». Είναι, όπως την αποκαλεί ο Βούδας, «η ευθεία οδός για την πραγματοποίηση του Νιμπάνα/Νιρβάνα». Εκθέτει ένα ολοκληρωμένο σύστημα με σκοπό να εκπαιδεύσει τον νου ώστε να δει με μικροσκοπική ακρίβεια την πραγματική φύση του σώματος, των αισθημάτων, της σκέψεων και των νοητικών αντικειμένων, και να υπερβεί την προσκόλληση προς αυτά.

Ο Βούδας αρχίζει αυτήν την Ομιλία με την εξής δήλωση:

«Αυτή είναι η ευθεία οδός

για την εξάγνιση (visuddhi) των όντων,
για την υπερνίκηση της λύπης και του θρήνου,
για την εξαφάνιση του πόνου και της θλίψης,
για την επίτευξη της πραγματικής μεθόδου,
και για την πραγματοποίηση του Νιμπάνα (Nibbāna)».

Επομένως, ο σκοπός αυτού του διαλογισμού της εφαρμογής της μνήμης είναι η εξάγνιση (visuddhi) των όντων. Εδώ «εξάγνιση» σημαίνει εξάγνιση από τις νοητικές μολύνσεις, τα πάθη, τις ψευδαισθήσεις και τις προσκολλήσεις σε παροδικά φαινόμενα που είναι η βάση για την ταλαιπωρία, την δυστυχία ή τον πόνο (dukkha). Έτσι ο διορατικός διαλογισμός μέσω της εφαρμογής της μνήμης είναι η οδός της εξάγνισης, της κάθαρσης του νου (citta–vodāna).

Όπως λέει ο Βούδας: «Για πολύ καιρό αυτός ο νους έχει μολυνθεί από το πάθος, τον θυμό, το μίσος και την αυταπάτη. Από τις μολύνσεις του νου τα όντα μολύνονται, και από την κάθαρση του νου (citta-vodānā) τα όντα εξαγνίζονται (visujjhanti)». (SN iii, Dutiyagaddulabaddhasuttaṃ)

Ο διορατικός διαλογισμός υπάρχει σήμερα στην πρωτότυπή του μορφή στο Βουδισμό Τεραβάδα (Theravāda) που διατήρησε τις αυθεντικές διδασκαλίες του Βούδα στον Κανόνα Πάλι, ο οποίος αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη συγγραφή των αυθεντικών Βουδιστικών Διδασκαλιών.

Σήμερα τη γνώση αυτή κατέχουν κυρίως δασόβιοι μοναχοί οι οποίοι έχουν μελετήσει σε βάθος αυτά τα αρχαία κείμενα στην πρωτότυπη τους γλώσσα και έχουν ασκηθεί σε αυτές τις διδασκαλίες μέσω του συστηματικού διαλογισμού.

O Bhante Nyanadassana, ως δασόβιος μοναχός, έχει διδάξει την Satipaṭṭhāna Sutta σε πολλούς μαθητές στην νότια Ασία και τώρα τη διδάσκει στα Ελληνικά στη χώρα μας.